بسته بندی چیست و در چه صنایعی کاربرد دارد؟ بسته بندی به مجموعه‌ای هماهنگ از کارها و عملیات اجرایی اطلاق می‌شود که هدف از آن آماده‌سازی کالا جهت ترابری، توزیع، انبارش، فروش و مصرف باشد.
هدف از بسته بندی چیست؟
بسته بندی دارای اهداف است و برای نیل به مقاصد تجاری، حفاظتی و نگهداری صورت می‌گیرد. اهداف کلی بسته بندی عبارتند از:
محافظت از محصول: بسته بندی باید از محصول در برابر آسیب های فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی در طول حمل و نقل، انبارداری و استفاده محافظت کند.
اطلاع رسانی: بسته بندی باید اطلاعات لازم در مورد محصول مانند نام، برند، مواد تشکیل دهنده، تاریخ انقضا، دستورالعمل استفاده و … را به مصرف کننده ارائه دهد.
جذب مشتری: بسته بندی باید از نظر ظاهری جذاب و چشم نواز باشد تا توجه مشتری را جلب کند و او را به خرید محصول ترغیب کند.
ایجاد تمایز: بسته بندی باید محصول را از سایر محصولات مشابه در بازار متمایز کند و به ایجاد هویت برند برای محصول کمک کند.
سهولت استفاده: بسته بندی باید به گونه ای باشد که استفاده از آن برای مصرف کننده آسان باشد.
سازگاری با محیط زیست: بسته بندی باید از مواد قابل بازیافت یا تجزیه پذیر ساخته شده باشد تا کمترین آسیب را به محیط زیست وارد کند.
کاربرد بسته بندی چیست؟
بسته بندی در صنایع مختلف کاربردهای گسترده ای دارد، از جمله:
صنایع غذایی
بسته بندی مواد غذایی از اهمیت ویژه ای برخوردار است زیرا باید از فساد و فاسد شدن مواد غذایی جلوگیری کند و همچنین باید از نظر ظاهری جذاب باشد تا مشتری را به خرید ترغیب کند.
صنایع دارویی
بسته بندی داروها باید از آنها در برابر رطوبت، نور و هوا محافظت کند و همچنین باید اطلاعات لازم در مورد نحوه مصرف دارو را به بیمار ارائه دهد.
صنایع آرایشی و بهداشتی: بسته بندی لوازم آرایشی و بهداشتی باید از آنها در برابر آلودگی و میکروب ها محافظت کند و همچنین باید از نظر ظاهری جذاب باشد تا مشتری را به خرید ترغیب کند.
صنایع شیمیایی
بسته بندی مواد شیمیایی باید از آنها در برابر نشت و انفجار محافظت کند و همچنین باید دارای علائم هشدار دهنده باشد تا از خطرات احتمالی جلوگیری کند.
صنایع الکترونیکی
بسته بندی لوازم الکترونیکی باید از آنها در برابر ضربه و لرزش محافظت کند و همچنین باید ضد الکتریسیته ساکن باشد.
صنایع کشاورزی
بسته بندی محصولات کشاورزی باید از آنها در برابر ضربه، لرزش و تغییرات دما و رطوبت محافظت کند و همچنین باید دارای اطلاعات لازم در مورد محصول مانند تاریخ برداشت، محل تولید و … باشد.
سایر کاربردها
علاوه بر موارد فوق، بسته بندی در صنایع مختلف دیگری مانند نساجی، اسباب بازی، مبلمان و … نیز کاربرد دارد.
نکات مهم در بسته بندی
- انتخاب نوع بسته بندی مناسب برای هر محصول به عوامل مختلفی مانند نوع محصول، شرایط حمل و نقل، مدت زمان انبارش، بازار هدف و … بستگی دارد.
- در حال حاضر، با توجه به افزایش نگرانی‌های زیست محیطی، استفاده از مواد بسته بندی قابل بازیافت یا تجزیه پذیر در حال گسترش است.
- همچنین، با پیشرفت تکنولوژی، روش‌های جدیدی برای بسته بندی محصولات ارائه می شود که از نظر کیفیت، کارایی و sustainability بهتر هستند.
انواع بسته بندی
برای اطلاعات بیشتر درباره انواع بسته بندی، این مقاله را حتما بخوانید.
بسته بندی اولیه: اولین لایه ای است که محصول را احاطه می کند و با آن در تماس مستقیم است.
بسته بندی ثانویه: لایه ای است که به دور بسته بندی اولیه پیچیده می شود و از آن محافظت می کند.
بسته بندی ثالثیه: لایه ای است که به دور بسته بندی ثانویه پیچیده می شود و برای حمل و نقل و جابجایی محصول استفاده می شود.
مواد مورد استفاده در انواع بسته بندی
کاغذ و مقوا: از رایج ترین مواد بسته بندی هستند و برای مصارف مختلفی مانند جعبه های مقوایی، کیسه های کاغذی و لیبل ها استفاده می شوند.
پلاستیک: به دلیل انعطاف پذیری، ضد آب بودن و قیمت پایین، کاربرد گسترده ای در بسته بندی دارد.
شیشه: برای محصولاتی که نیاز به وضوح و شفافیت دارند، مانند بطری های نوشابه و شیشه های مربا استفاده می شود.
فلز: برای محصولاتی که نیاز به استحکام و دوام بالایی دارند، مانند قوطی های کنسرو و درب بطری ها استفاده می شود.
چوب: برای محصولاتی که حس طبیعی و سنتی را القا می کنند، مانند جعبه های چوبی و سبدهای میوه استفاده می شود.
نقش بسته بندی در زنجیره تامین
بسته بندی نقش مهمی در زنجیره تامین ایفا می کند. این نقش ها شامل موارد زیر است:
محافظت از محصول: همانطور که قبلاً ذکر شد، بسته بندی از محصول در برابر آسیب‌های فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی در طول زنجیره تامین محافظت می‌کند.
حفظ کیفیت محصول: بسته بندی به حفظ کیفیت محصول مانند طعم، بو، تازگی و خواص فیزیکی و شیمیایی آن در طول زنجیره تامین کمک می‌کند.
سهولت حمل و نقل: بسته بندی باید به گونه‌ای باشد که حمل و نقل محصول را آسان و کارآمد کند.
ذخیره سازی: بسته بندی باید به گونه‌ای باشد که ذخیره سازی محصول را در انبارها و مراکز توزیع آسان کند.
اطلاع رسانی به ذینفعان زنجیره تامین: بسته بندی باید اطلاعات لازم در مورد محصول را به ذینفعان مختلف زنجیره تامین مانند تولید کنندگان، توزیع کنندگان، خرده فروشان و مصرف کنندگان ارائه دهد.
